Mieszkańcy pod parasolem? Jak dobrze przygotować i zrealizować projekt dla mieszkańców - studium przypadku
Przewiń do artykułu
Menu

Projekty parasolowe1 i grantowe2 realizowane przez gminy, partnerstwa międzygminne czy stowarzyszenia to obecnie jedna z najpopularniejszych form pozyskiwania środków na działania inwestycyjne realizowane na rzecz mieszkańców. Dotyczą one najczęściej wymiany urządzeń grzewczych, czy montażu odnawialnych źródeł energii.

Biorąc pod uwagę, że mieszkańcy mogą liczyć na dofinansowanie w wysokości od 60%, nawet do 85%, nie ma się co dziwić, że zainteresowanie projektami w poszczególnych gminach jest olbrzymie.

Równie duża jest konkurencja wśród zainteresowanych samorządów – w ostatnio rozstrzygniętym konkursie na instalacje sektora OZE w Małopolsce, spośród złożonych 57 projektów dofinansowanie otrzymały jedynie 4 przedsięwzięcia, a w zakończonym naborze wniosków na Śląsku złożono 125 wniosków, które przekraczają dostępne w konkursie środki aż jedenastokrotnie (!).

Na rozstrzygnięcie tego ostatniego konkursu przyjdzie sporo poczekać, ale po skali zainteresowania widać, że tylko najlepiej przygotowane projekty będą mogły liczyć na wsparcie.

Jakie są kluczowe czynniki decydujące o uzyskaniu dofinansowania? Dobór technologii, skala projektu, jakość dokumentacji oraz sposób dotarcia do mieszkańców. O szczegółach przeczytacie Państwo w dalszej części artykułu, który przygotowaliśmy na bazie projektu parasolowego dla LGD Blisko Krakowa oraz projektu grantowego dla Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego.


Dobór technologii

Dobór technologii, to kwestia kluczowa dla każdego projektu, ale też jednocześnie duże wyzwanie. Odpowiedni mix technologiczny warunkuje sukces projektu, zaś zły dobór rozwiązań może już na wstępie przekreślić szanse przedsięwzięcia.

Rozwiązania technologiczne w ramach projektu cechują się diametralnie różnym wpływem na wskaźniki – począwszy od emisji pyłów zawieszonych i CO2, poprzez wpływ na rozwój energetyki prosumenckiej, a na efektywności kosztowej skończywszy. Dobierając technologie w ramach projektu musimy mieć świadomość, że nie zawsze oczekiwania mieszkańców idą w parze z planami Instytucji Zarządzającej, a niektóre technologie, zamiast zwiększać szanse naszego projektu w konkursie, będą po prostu ciągnęły go w dół.

W analizowanych projektach przyjęto następujące technologie:

  • mikroelektrownie fotowoltaiczne,
  • powietrzne pompy ciepła,
  • kotły na biomasę.

Dodatkowo, w projekcie LGD Blisko Krakowa uwzględnione zostały kolektory słoneczne.


Samemu czy we współpracy?

Rozstrzygnięte konkursy dotacyjne nie pozostawiają złudzeń – znacznie większe szanse na uzyskanie wsparcia mają projekty międzygminne, uwzględniające mieszkańców z kilku, a nawet kilkunastu gmin.

W projekcie LGD Blisko Krakowa wzięło udział 6 gmin, zaś wniosek Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego objął aż 10 gmin. Co prawda, projekty międzygminne to większe wyzwanie organizacyjne – wymagają umów partnerskich, porozumień itd., jednak – jak pokazuje praktyka – dają większe szanse na pozyskanie wsparcia.


Przygotowanie wytycznych i specyfikacji technicznych

Kolejny etap pracy nad projektem to uzgodnienia dotyczące szczegółowych wytycznych dla mieszkańców. W jego trakcie zawsze pojawia się wiele kwestii spornych.

Newralgiczne tematy w analizowanych projektach dotyczyły m.in.:

  • poziomu dofinansowania i wysokości wkładu własnego mieszkańców,
  • uwzględnienia budynków nowo budowanych (nie zawsze jest to możliwe),
  • mocy poszczególnych urządzeń,
  • możliwości łączenia technologii w ramach projektu,
  • dopuszczenia budynków, w których jest prowadzona działalność gospodarcza.

Te z pozoru proste kwestie mogą okazać się bardzo istotnym utrudnieniem na etapie realizacji przedsięwzięcia. Osobny problem to specyfikacje techniczne – dokumentacja musi gwarantować odpowiednio wysoką jakość urządzeń, aby były to jednostki o dużym poziomie zaawansowania technicznego i niezawodności, a jednocześnie dostępne na rynku i atrakcyjne pod względem cenowym (co może okazać się kluczowe na etapie postępowania przetargowego).


Dokumentacja rekrutacyjna i nabór wniosków

Dalsze działania w ramach projektu obejmują przygotowanie dokumentacji rekrutacyjnej – regulaminu, wzorów umów i audytów bądź opinii technicznych, deklaracji o przystąpieniu do projektu, czy (w przypadku projektu grantowego) wytycznych w zakresie montażu urządzeń.

Z jednej strony trzeba zadbać, aby dokumentacja spełniała wszystkie wymagania określone w wytycznych, z drugiej zaś musi być przejrzysta i czytelna. Nie zmieni to jednak faktu, że pytań ze strony mieszkańców będzie bardzo dużo, należy więc zapewnić odpowiednie wsparcie informacyjne, listę najczęściej zadawanych pytań, wzory wypełnionych dokumentów itd.

Sam nabór wniosków musi trwać wystarczająco długo, aby zainteresowani mieszkańcy mogli uzyskać niezbędne informacje, sporządzić wymagane załączniki (np. opinie techniczne czy audyty) oraz złożyć wnioski.


Działania informacyjno-edukacyjne

Działania informacyjno-edukacyjne w większości projektów są traktowane jako zło konieczne i ograniczone zostają do minimum, czyli jednego bądź dwóch spotkań dla mieszkańców w powiązaniu ze zdawkową informacją na stronie gminy. Tymczasem, skutecznie przeprowadzona informacja znacznie podnosi szanse uzyskania odpowiedniej skali projektu, czyli odpowiednio dużej liczby zaangażowanych gmin i – co za tym idzie – dużej liczby złożonych ankiet.

W Subregionie Zachodnim, poza kilkudziesięcioma spotkaniami bezpośrednimi w gminach, w których brało udział nawet po kilkuset mieszkańców, wykorzystane zostały tematyczne serwisy informacyjne „Gmina z energią” (www.gmina.planergia.pl), dzięki którym wszyscy zainteresowani mieszkańcy mogli dotrzeć do informacji o projekcie, jak również o uwzględnionych w nim technologiach.

Trzeba pamiętać, że mieszkańcy znający podstawowe założenia technologiczne i finansowe, korzyści, ale i wady urządzeń, będą mniej skłonni do wycofania się z projektu, co stanowi jeden z kluczowych problemów etapu realizacji.


Podsumowanie

Projekty dla mieszkańców, realizowane w formule parasolowej i grantowej, to niewątpliwie dla każdej gminy duże wyzwanie organizacyjne, tym bardziej, jeżeli projekt uwzględnia współpracę kilku lub kilkunastu gmin.

Niemniej jednak duża skala projektu, obejmująca nawet ponad tysiąc instalacji, może okazać się decydująca w rywalizacji o środki w ramach dotacji, a tylko przygotowując skuteczny projekt można zapewnić skokową poprawę jakości powietrza w naszych gminach!

Pamiętajmy jednak, aby zapewnić sobie wystarczająco dużo czasu na dobre przygotowanie projektu, przeprowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych oraz złożenie dokumentacji aplikacyjnej.

  Lokalna Grupa Działania „Blisko Krakowa” Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego
Liczba gmin: 6 gmin 10 gmin
Liczba instalacji: 1380 1468
Technologie: Kotły na biomasę, mikroelektrownie PV, pompy ciepła do c.w.u., kolektory słoneczne Kotły na biomasę, mikroelektrownie PV, pompy ciepła do c.w.u.
Budżet projektu: 28,4 mln zł 21,7 mln zł
Formuła dotacyjna: Projekt parasolowy Projekt grantowy
Status projektu: Uzyskano dofinansowanie W trakcie oceny
 

 

Patryk Swoboda

 

Artykuł pierwotnie ukazał się wydaniu drukowanym czasopisma GLOBEnergia (nr 3/2018, str. nr 60).

 

Grafika:

 

1) Projekt parasolowy - formuła w której wykonawcy instalacji są wyłaniani w ramach przetargu/ów organizowanych przez gminę, która prowadzi projekt, koordynuje działania i pozostaje formalnym właścicielem instalacji do zakończenia 5-letniego okresu trwałości.

2) Projekt grantowy - gmina jest organizatorem i koordynatorem projektu, jednak za znalezienie wykonawcy i właściwą realizację inwestycji odpowiada mieszkaniec, który następnie uzyskuje częściowy zwrot poniesionych kosztów.

 
Planergia poleca:
Autor artykułu:
Planergia

Planergia to zespół doświadczonych konsultantów i analityków posiadających duże doświadczenie w pozyskiwaniu finansowania ze środków pomocowych UE oraz opracowywaniu dokumentów strategicznych. Kilkaset projektów o wartości ponad 1,5 mld zł to nasza wizytówka.

Planergia to także dopracowane eko-kampanie, akcje edukacyjne i informacyjne, które planujemy, organizujemy, realizujemy i skutecznie promujemy.

info@planergia.pl